Borsada oransal teminat tanımı hisse senedi piyasasında 3’er aylık dönemler içinde üyelerin günlük işlemleri üzerinden hesaplanan orandır. Üyelerin günlük olarak gerçekleştirdiği işlem tutarının %5’i baz alınarak hesaplanan tutar borsada oransal teminat olarak adlandırılır. Günlük ortalama işlem hacmi içerisinde özel ya da blok emirler yer almaz.

Borsada Teminat Türleri Nasıl İşler?

Borsada teminat çeşitlerinin işleyişi Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenir. Borsada üyeliği bulunanlar, müşteriler üzerinde veya piyasada meydana gelebilecek olası zararlara karşı teminat verir. Teminatlar borsa tüzel kişiliği adına yatırılır. İş hacmi, teminat tutarlarının belirlenmesindeki en önemli faktördür. Hisse senedi piyasasında varlığını sürdüren üyeler toplam teminat tutarını ödemek zorundadır.

Borsada Oransal Teminat Ne İşe Yarar?

Borsada oransal teminatın kullanılma amacı borsa üyelerinin aldığı risklere karşı güvence oluşturmaktır. Borsa üyelerinin asıl teminatlarını oransal teminat oluşturur. Oransal teminat günlük ortalama hisse senetleri üzerinden hesaplanan tutardır. Hisse senetleri piyasasına bakıldığında günlük olarak %21 oranında fiyat oynamaları söz konusu olabilmektedir. Piyasadaki fiyat hareketlenmesi göz önüne alınarak aracı kurumların teminat yetersizliğine karşı böyle bir önlem alınmıştır. Takas işlemleri gerçekleşeceği zaman taahhütlerin yerine getirilmemesi durumunda risk ortaya çıkar. Teminat sistemiyle beraber aksi durumlar ortaya çıkmadığı sürece risk faktörü en aza indirilmiş durumdadır.

Borsada Teminat Türleri Nelerdir?

Borsada teminat çeşitlerinin neler olduğu SPK’lar tarafından gruplara ayrılmıştır. Hisse senetleri piyasasındaki aktif üyelerden istenen teminat türleri şunlardır:

• Maktu Teminat: Bütün borsa üyelerinin yatırması gereken sabit fiyatlı teminattır.
• Lot Altı Teminat: Borsa dışında işlem yapan yatırımcıların ödemesi gereken tutardır.
• Oransal Teminat: Borsada oransal teminat, ortalama işlem hacminin %5’inden hesaplanan teminattır.
• Ortalama Teminat: Piyasada ilk defa işleme girecek olan üyelerden oransal teminat yerine istenen tutardır. Borsa üyelerinin 4 dönem süresince ödemeleri gereken teminat olarak da adlandırılır.
• Munzam Teminat: 3’er aylık dönemlerde takas yükümlülüğünü geciktiren ve ödemeyenler için savunma talep yazısının ulaştırılmasını takiben hesaplanır. Yazının ulaşmasından sonra 5 iş günü içerisinde gerekli tutar borsaya gönderilmezse üyeler için munzam teminat hesaplanır.